کد مطلب:23885 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:22

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

سالكان كوي دوست را به دو گروه عمده تقسيم كردهاند، مجذوبان سالك و سالكان مجذوب. منظور از اين دو گروه چيست؟ تفاوت عمده اين دو در چيست؟

پرسشهاي ارزشمند شما نشان دهنده فضاي ذهني پاك جويانه و روح تلاشگر شماست. مجذوبان سالك كسانياند كه مستقيماً با جذبه مغناطيس الهي و نفحات رحماني بيدار ميشوند و مشتاق زيارت جمال حضرت حق ميگردند.

به بيان ديگر: گاهي نسيم روح بخش و جذبه جان افزايي از جانب حضرت رب ودود وزيدن ميگيرد و چون مغناطيسي بر جان و روح تأثير ميگذارد. از اين شهود كه در ابتدا هنوز قوت نيافته، عرفا تعبير به حال ميكنند. بيداري و هوشياري انسان براي درك و دريافت آن بسيار مهم و حايز اهميت است، چون در ابتداي امر اين حال ممكن است فقط در يك لحظه پديد آيد، ولي اگر انسان بيدار و هوشيار باشد و مجذوب آن مغناطيس گردد و از نفس خويش به شدت مراقبت نمايد، كم كم شدت مييابد و به طول ده دقيقه يا بيشتر، سپس يك ساعت يا بيشتر و بعداً به عنايات الهي ممكن است از وضعيت حال گذشته، به مقام برسد.(1)

به همين مطلب اشارت دارد سخن نبي مكرم (ص): و ان لربكم في أيام دهركم نفحات الا فتعرّضوا الها و لا تعرّضوا عنها؛(2) بدانيد و آگاه باشيد كه پروردگارتان را در ايام روزگار شما نسيمهايي است. هان! بكوشيد كه خود را در معرض آن نسيمها قرار دهيد و از آن روي نگردانيد.

سالكان مجذوب كساني هستند كه بايد راههاي پر پيچ و خم و صعب العبور علمي و برهاني و مجاهده و رياضت را طي كنند تا جذبه حق به آنان برسد.

نكته مهم آن است كه در هر دو طريق تا محبت و جذبه حق تعالي نباشد، سالك به مقصد نميرسد.

تفاوت آن دو

ميان سالكان مجذوب، و مجذوبان سالك تفاوتهاي زيادي وجود دارد. به ذكر سه مورد بسنده ميكنيم و شما را به مطالعه كتابهاي:

1 - مقالات، يا طريق عملي تزكيه، ج سوم، اثر محمد شجاعي

2 - رساله لب اللباب از علامه سيد محمد حسين حسيني طهراني

3 - طوباي محبت، جلد 1 و 2 از مجالس مرحوم حاج محمد اسماعيل دولايي(ره) توصيه ميكنيم.

أ) مجذوبان سالك چون از راه قلب، مراحل و منازل سلوك را با نظارت حق تعالي سير كردهاند و به وصال محبوب رسيدهاند، تسليم محض اند و از چون و چراطلبي فارغند، اما سالكان مجذوب كه از راه عقل و حكمت و رياضت و مجاهدت حق را شناختهاند، اهل استدلال و چون و چرايند. جمله معروف پاي استدلاليون چوبين بُود... به همين نكته اشارت دارد.

ب) مهمترين تفاوت آن است كه راه سالكان مجذوب، بيمه و تضمين شده نيست و آينده رهروان آن نامشخص است. چه بسيارند افرادي كه به علت رعايت نكردن حقوق الهي و به جا نياوردن تكاليف ويژه و اختصاص (كه به دليل معرفت و محبت حق تعالي بر گردنشان استوار گشته) به مقصد نرسيدند، بلكه در ميانه راه توقف كردند يا راه رجعت و قهقرا پيش گرفتند. اما دست مجذوبان سالك در دست هدايتگر و محبتآميز خدا قرار ميگيرد و آنان را به منزل مقصود ميرساند.

در پيشگفتار كتاب طوباي محبت آمده است كه: دو طريق در باب سلوك به حق تعالي وجود دارد: يكي راه جذبه و رحمت حق است كه در اين راه بارقهاي از دوست به سالك ميخورد و در واقع كشش دواست. سالك را پيش ميبرد و اين يك دعوت خصوصي براي او است و از سالك اين طريق به مجذوب سالك تعبير ميشود.

راه دوم، آن است كه سالك بايد آن قدر مجاهده كند و رياضت بكشد تا به جذبه حق برسد. سالك اين طريق را سالك مجذوب گويند.

ج) تفاوت ديگر در آن است كه در مجذوب سالك، عنايت و جذبه اصل است و طي مراتب لازم نيست، ولي در سالكان مجذوب، وصول، موقوف به طي مراتب و سير در مراحل و مقامات است. گرچه سير و ترقي باز نتيجه عنايت و توفيق الهي است. مجذوب يكباره به مقصد ميرسد، اما سالك با توفيقي از حق قدمي برميدارد و با هر قدمي مشمول عنايت و توفيق برتري ميشود.(3)

پي نوشتها:

1 - علامه سيد محمد حسين حسيني طهراني، رساله لب اللباب، ص 40 - 39.

2 - بحارالانوار، ج77، ص 352.

3 - دكتر يثربي، عرفان نظري، ص 261.